Pablo de Sarasate – „Fantazja CARMEN”, Op. 25 (1883)

1. Allegro moderato
2. Moderato
3. Lento assai
4. Allegro moderato
5. Moderato

Chociaż prawykonanie opery „Carmen” Georgesa Bizeta w 1875 roku spotkało się ze zgodnym oporem krytyki, to już niespełna dekadę później opera ta zyskała popularność i weszła do kanonu gatunku. Pablo de Sarasate odnalazł w niej wdzięczną inspirację dla swojej fantazji skrzypcowej: elegancję stylu francuskiego, chwytliwe melodie i ogniste, hiszpańskie rytmy. „Fantazja ‚Carmen’” jest właściwie jedynym opracowaniem tematu operowego, który jest chętnie włączany do programów recitali skrzypcowych. Pierwsza część stanowi adaptację Intermezzo z aktu IV opery, kolejna – o bogatej ornamentyce – przywołuje słynną pieśń Carmen „Habanera” z aktu I, rozpoczynającą się słowami „L’amour est un oiseau rebelle” („Miłość jest niesfornym ptakiem”). W Lento assai odnajdujemy temat z tego samego aktu, w którym porucznik Zuniga drwi z Carmen („Tra la la … Coupe-moi, brûle-moi”). Bezpośrednio połączone są ze sobą część czwarta i piąta, w której rozbrzmiewa „Taniec cygański” z aktu II opery. Władzę przejmują tutaj wymagania najwyższej wirtuozerii. Mimo bogato zdobionych, wirtuozowskich fragmentów, koncert ten jest odczytywany jako wyraz uznania dla twórczości Bizeta – nie ujmuje nic z godności oryginału – oraz jest uznawany za główny wkład Sarasatego w dziedzictwo sztuki wiolinistycznej. Całość koncertu to oryginalne przetworzenie tematów Bizeta, zachowujące ducha i formę pierwowzoru, ale napisane ze świadomością natury i możliwości skrzypiec.

PABLO DE SARASATE (1844-1908)
Słynny hiszpański skrzypek, wirtuoz i kompozytor. Urodzony w Pampelunie, jego ojciec pełni funkcję kapelmistrza miejscowej orkiestry. Naukę gry na skrzypcach rozpoczyna w wieku 5 lat, trzy lata później daje swój pierwszy koncert i podróżuje do Madrytu, gdzie uczy się u skrzypka Manuela Rodrigueza Sáeza, a swoją grą wywołuje sensację na dworze królowej Izabeli II. Edukację kontynuuje w Paryskim Konserwatorium u Jean-Delphina Alarda. Studia kończy z pierwszą nagrodą. Już w roku 1859 wyrusza w trasę, która przynosi mu popularność na całym świecie i trwa przez kolejne trzy dekady. Jest prawdopodobnie pierwszym skrzypkiem, którego podróże koncertowe prowadzą do krajów Orientu i obu Ameryk. Po przejściu na emeryturę występuję co roku w rodzinnym mieście podczas fiesty. W roku 1904 dokonuje kilku rejestracji fonograficznych. Umiera na zapalenie oskrzeli w wieku 64 lat. Posiadane dwie pary skrzypiec Stradivarius zapisuje konserwatorium w Paryżu i Madrycie. Pozostała część majątku zostaje przekazana Pampelunie, które wznosi muzeum poświęcone jego pamięci.

Pablo de Sarasate nie był typowym wirtuozem romantycznym w typie Josepha Joachima, jego styl był lżejszy, unikał sentymentalizmu. Podziwiany za słodycz i szlachetność dźwięku, czystość intonacji, błyskotliwą interpretację i nieskazitelną technikę. Wśród kompozytorów, którzy pisali dla niego koncerty skrzypcowe, znajdują się: Henryk Wieniawski, Édouard Lalo, Camille Saint-Saëns, Max Bruch, Antonín Dvořák. Sarasate zyskał także popularność jak kompozytor muzyki skrzypcowej. Do jego najpopularniejszych kompozycji należą „Tańce hiszpańskie” i „Melodie cygańskie”. Spośród 57 znanych dzieł wiele z nich wykonywał podczas swoich recitali oraz pisał jako utwory, mające prezentować wirtuozowską technikę.

ZNAJDŹ W PROGRAMIE: 04.11.2013 | PONIEDZIAŁEK 19:00



ŹRÓDŁA
▪ Encyklopedia Muzyczna PWM
▪ Encyklopedia Muzyki PWN
▪ Encyclopedia Britannica – britannica.com
▪ Classical Archives – classicalarchives.com